Kettingkus door de brievenbus: miniritueel in de bezinningsperiode

Aandacht voor elkaar

Op 6 oktober wordt de Nationale Corona bezinningsperiode afgetrapt met als thema ‘Aandacht voor elkaar’ . Een kleine bijdrage is de Kettingkus door de brievenbus. Ergens een raar moment, midden in de tweede golf, terwijl de besmettingen oplopen, de aandacht voor beschermende maatregelen zo verdeeld is. Maar juist nu belangrijk om toch ook aandacht te hebben voor hoe het met je gaat.

Want fysieke besmetting is één ding. Maar de coronaperiode raakt ons allemaal ook op andere manieren. Misschien ben je door de economische gevolgen je baan kwijt? Ben je iemand verloren en mocht je niet bij de afscheidsviering zijn? Mis je een geliefde die in een instelling verblijft? Heb je last van alle angst en negativiteit in de wereld? Of heeft de vertraging misschien wel een fijn effect op jou? Omdat we deze periode elk anders arvaren, is het belangrijk om te luisteren.

Kettingkus door de brievenbus

Vraag het eens. Maak eens contact. Heb aandacht voor elkaar.

Kettingkus door de brievenbus, een kettingbrief vol aandacht. Als jij de #kettingkusdoordebrievenbus krijgt, bedenk dan twee mensen aan wie jij ‘m zou willen doorsturen.

Hoe werkt het?

  • Geef antwoord op jouw kaartje, bedank en beantwoord de verzender!
  • Bedenk twee mensen die aandacht kunnen gebruiken: stuur een kaartje, of een klein kadootje door de brievenbus.
  • Gebruik de # Kettingkusdoordebrievenbus
  • Stuur deze uitleg mee, en vraag elke ontvanger ook aandacht voor elkaar te hebben.

Op een andere manier aandacht voor elkaar?

Op de website van de Landelijke Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders worden de komende tijd meer voorbeelden en activiteiten rondom deze periode verzameld. Op de website aandacht voor elkaar vindt je ook een landelijke activiteitenpagina & kun je bijvoorbeeld online je verhaal delen.

Wil je meer weten? Neem even contact met me op!

 

Nederlandse vlag wappert in de zon: Verdiend geslaagd!

Verdiend geslaagd!

Afscheid van school

Hoe geven we eindexamenleerlingen het gevoel dat ze verdiend geslaagd zijn?


Donderdag 4 juni is uitgeroepen tot de dag waarop de vlag in top mag. Een landelijk feestmoment waarop eindexamen­leerlingen kunnen vieren dat ze geslaagd zijn. “Veel scholieren vinden het moeilijk dat alles wat met het laatste schooljaar te maken heeft, wegvalt,” zegt Pieter Lossie, voorzitter van scholierenvakbond LAKS. “Een moment waarop gezamenlijk de vlag uit kan, vonden zij belangrijk. Met deze dag op 4 juni kan jaren schooltijd met voldoening afgesloten worden.” Is dat zo? Wordt met dit ritueel een tijdperk met voldoening afgesloten?

Nederlandse vlag wappert in de zon: Verdiend geslaagd!

Er sneuvelen dit jaar behoorlijk wat rituelen die bij een eindexamenjaar horen. Om te beginnen de stunts tijdens de laatste schooldag waarop leerlingen de regie tijdelijk overnemen. Samen in spanning wachten op het verlossende telefoontje van je mentor om te horen of je al dan niet geslaagd bent. De ontlading daarna (als de uitslag positief is). Iedereen laten weten dat je geslaagd bent, felicitaties ontvangen via alle mogelijke kanalen, buren, familie, vrienden over de vloer, samen toasten. Vervolgens een paar weken heerlijk op je lauweren rusten, terwijl de rest nog wel naar school gaat. De vakantie met je vrienden naar welk-oord-dan-ook, voor het eerst zonder verplichtingen, zonder druk.

Diploma-uitreiking

Tot slot de officiële afsluiting; de diploma-uitreiking. De middag of avond waarop je één voor één wordt toegesproken, je nog één keer samen bent met al die andere leerlingen waar je mee geblokt hebt, waar je ruzie mee hebt gemaakt, vrienden mee bent geworden. Het laatste moment samen om daarna allemaal je eigen richting op te gaan. De schooltijd is definitief voorbij. Hoe sluit je in onze samenleving met sociale beperkingen de schooltijd waardevol af? Er is ruimte nodig om samen stil te staan bij wat je definitief loslaat (in elk geval je schooltas) en wat je meeneemt (vriendschappen, zelfvertrouwen of de tip van die ene fijne docent die je altijd zal bijblijven). Ook moet er vooruitgeblikt kunnen worden op de toekomst die voor je openligt.

We mogen niet bij elkaar komen, althans niet te dicht bij elkaar en ook niet met te veel. Toch wil je juist nu een gevoel van saamhorigheid creëren en ervaren. Een gevoel van verbinding; wij hebben samen deze klus geklaard. Niet alleen leerlingen zullen daar behoefte aan hebben, ook voor de docenten, de schoolleiding, de ouders en verzorgers is er ontlading nodig. Die hebben net zo hard meegewerkt en meegeleefd. Het is een afsluiting die bij uitstek samen gevierd moet worden.

Nieuwe rituelen op school

Op scholen wordt al maandenlang keihard gewerkt aan het lesgeven onder beperkende omstandigheden. Er zijn vast ook ideeën voor de diploma-uitreiking. Maar gaan deze plannen verder dan praktische oplossingen? Hoe kom je tot (nieuwe) rituelen waarin leerlingen zich ook echt zullen verbinden aan hun toekomst? Waarin leerkrachten en ouders/verzorgers ‘hun’ kinderen met vertrouwen los kunnen laten? Hoe raak je met de juiste inhoud ook de spirituele en emotionele laag? Afscheid nemen doe je namelijk niet alleen in het hoofd, maar met het hele lijf. Met je hart, met geuren en kleuren.

Sluit aan bij de tradities van je school, schakel je leerlingen in en wees vooral creatief. Geef alle betrokkenen het gevoel dat ze van waarde zijn. Bespreek met leerlingen wat ze naar hun vervolgopleiding mee willen nemen. Wat gaan ze koesteren en wat kunnen ze loslaten. Maak samen deze stap richting volwassenheid. Alle geslaagden verdienen het om hun schoolperiode op een erepodium af te kunnen sluiten, met een daverend applaus van trotse ouders en docenten. Zoek desnoods letterlijk en figuurlijk de ruimte op.

Verdiend geslaagd

Wat kunnen wij thuis doen om alle schoolverlaters het gevoel te geven dat we trots op ze zijn? Dat het diploma van een eindexamenkandidaat dit jaar minstens net zoveel waard is als in de voorgaande jaren? De vlag uithangen is voor de geslaagden daar komen we niet aan (misschien heb je zelf een net geslaagde huisgenoot en hangt ie al te wapperen), maar je kunt wel op een andere manier creatief zijn met de vlag of de kleuren rood, wit en blauw. Maak een waslijn, een raamtafereel, een poster, een tekening met stoepkrijt, bak cup cakes etc. en deel een foto van jouw actie via social media met de hashtag #verdiendgeslaagd. Geef daarmee alle geslaagden het gevoel dat ze verdiend geslaagd zijn!

Dit artikel werd op 1 juni ook in aangepaste vorm gepubliceerd door de Volkskrant. Het is geschreven door Christien van Bergen, Lisette de Lange, Carlien van Geffen en Indra van de Berg. De actie om te vlaggen is aangescherpt en wordt gesteund en gedeeld door verschillende ritueelbegeleiders in het hele land.

 

Stapeltjes stenen als herinneringen, afbeelding bij het artikel Waardevol afscheid nemen en zinvol het leven vieren, een pleidooi voor ritueelbegeleiding

Waardevol afscheid nemen en zinvol het leven vieren

Stapeltjes stenen als herinneringen, afbeelding bij het artikel Waardevol afscheid nemen en zinvol het leven vieren, een pleidooi voor ritueelbegeleiding

Waardevol afscheid nemen en zinvol het leven vieren

de kracht van rituelen in een 1,5 meter samenleving

Vier ritueelbegeleiders staken eind april 2020 de pennen bijeen om een artikel te schrijven over ritueelbegeleiding en de kracht van rituelen: Waardevol afscheid nemen en zinvol het leven vieren. Een pleidooi van vier vakvrouwen. Het artikel lees je hieronder!

Hartverscheurende berichten verschijnen er dagelijks in de media over hoe moeilijk het is om in deze tijd afscheid te nemen van een dierbare die terminaal ziek is, of overleden.
“Corona belemmert het rouwproces” stond onlangs nog op de NOS-site. “Het blijft behelpen met de rituelen”, schrijven Bart Dirks en Haro Kraak in De Volkskrant van 14 april. “We zijn rituele wezens, maar in deze crisis kan dat bijna niet” kopte Trouw afgelopen zaterdag. Het klopt dat we ons opnieuw tot het leven en tot de rituelen moeten verhouden. Maar weet dat het geen behelpen hoeft te zijn, dat je niet in je eentje hoeft aan te klungelen, niks hoeft uit te stellen. Er is namelijk een hele beroepsgroep die met haar kennis, ervaring en creativiteit gewend is om in de meest uiteenlopende omstandigheden vorm en inhoud te geven aan ingrijpende levensmomenten: de ritueelbegeleiders.

Afscheid nemen lijkt zowel voor degene die gaat sterven, als voor nabestaanden een eenzaam proces te worden. De restricties die sinds half maart gelden in onder andere ziekenhuizen, verpleegtehuizen en de uitvaartbranche, maken het lastig om stil te staan bij leven en verlies. Geen knuffel, geen arm om je heen, niet met z’n allen tegelijk bij de uitvaart kunnen zijn, doen veel mensen besluiten om er nu niet zoveel aandacht aan te besteden en het in sommige gevallen zelfs uit te stellen. Terwijl juist het afscheidsritueel zo belangrijk is. Dat kan maar één keer. Over een half jaar zijn de scherpe kantjes ervan af.

De kracht van rituelen

Door uitvaartleiders zijn nieuwe vormen gevonden om nabestaanden toch zoveel mogelijk te betrekken bij een afscheidsceremonie. Stoelen worden verder uit elkaar gezet, de dienst wordt gestreamd via video en een erehaag of drive-in biedt gelegenheid om fysiek tóch nog zo dichtbij mogelijk te komen. Raken deze oplossingen ook de emotionele- en spirituele laag van iemands leven? Passen ze inhoudelijk bij degene waar afscheid van wordt genomen en bij de nabestaanden?
Een persoonlijk ritueel geeft aandacht aan wat iemand heeft gebracht, het laat bewust stil staan bij het hier en nu en biedt handvatten om de draad weer op te pakken zonder diegene. Het verbindt, troost en helpt om de overgang te maken naar de nieuwe situatie. Die zich hoe dan ook aandient, dat valt niet uit te stellen. Juist nu bieden rituelen een kans voor een andere vorm van verbinding. Op maat gemaakt met aandacht voor de persoonlijke situatie.

Ritueel begeleiden

Ritueelbegeleiders bezorgen dat maatwerk. Ook zonder fysiek contact kan je nabijheid voelen. Ger Thonen, ritueelbegeleider in Tilburg en omstreken, zegt hierover; “Mensen zijn niet op afstand, maar anders dichtbij. De kracht van ritueelbegeleiders zit hem in het samen zoeken en vinden van het andere dichtbij. Welke vorm en inhoud zorgt in deze persoonlijke situatie voor verbinding?” Een afscheid in deze tijd vol beperkingen hoeft niet onbevredigend te zijn. Ook niet voor degenen die op afstand meekijken via een livestream verbinding.
Ritueelbegeleiders zijn opgeleid om in uiteenlopende omstandigheden handen en voeten te geven aan bijzondere levensgebeurtenissen. Bij een afscheidsceremonie werken ze intensief samen met een uitvaartleider. Daar waar de uitvaartleider zorgt voor het regelen van alle praktische zaken rondom een overlijden, is de ritueelbegeleider in beeld voor het inhoudelijke gedeelte.
Hij of zij helpt nabestaanden om de overgang te maken naar een leven dat ingrijpend veranderd is. Een ritueelbegeleider bekijkt per situatie wat er nodig is, heeft aandacht voor eventueel gebrouilleerde familieleden of traumatisch verlies door bijvoorbeeld zelfdoding of het overlijden van een jong kind. In alle omstandigheden wordt gezocht naar de verbinding, naar de rode draad in iemands leven. Omdat je maar één keer echt afscheid kunt nemen.

Het leven loslaten

Regelmatig wordt een ritueelbegeleider al ingezet in de periode voordat iemand gaat overlijden. Ook nu kan dat een grote meerwaarde hebben. Wat kan je doen om het leven en om elkaar los te laten? Wie betrek je hierbij en op welke manier? Hoe maak je een vertaalslag van wat je zonder corona gedaan zou hebben, naar de mogelijkheden die er nu zijn? En hoe houd je de verbinding vast rondom het overlijden tot en met de uitvaart en daarna? Als ritueelbegeleiders houden we rekening met de persoonlijke situatie. We putten uit de mensen om wie het gaat. Dat maakt elk ritueel uniek.

Een dochter uit een familie die zeer recent geconfronteerd werd met een overlijden, omschrijft het als volgt; “Sinds het contact met de ritueelbegeleider veranderde er iets in ons gezin. Waren we eerst vooral druk met beschermende maatregelen en alles wat niet kon. Kwam er ineens het besef bij de rest van mijn gezin; hij gaat sterven, dit zijn de laatste momenten waarop we nog samen kunnen zijn. En waarop ook familie en buren nog een boodschap aan hem kunnen brengen. In alle hectiek en verdriet kwam er ook een soort rust. Dat zat ‘m niet in grote dingen, maar juist de gewone kleine dingen die we door alle protocollen bijna zouden vergeten. Stilstaan bij zijn leven en wat hij voor ons betekent heeft. Nog even samen foto’s kijken, en met zijn vieren aan zijn bed een kopje koffiedrinken en herinneringen delen. Toen kwam er langzaam ruimte om na te denken over de invulling van zijn afscheid. Onze wensen werden omgezet naar een persoonlijke vorm waarbij juist de verbinding met iedereen die hem dierbaar was, werd gevonden. Stap-voor-stap werd steeds gekeken wie wat ging doen. Oké, vanwege de quarantaine waren we slechts met ons eigen gezin, maar de bemoedigende woorden en de betrokkenheid van iedereen die er in een andere vorm toch voor ons was hebben we echt wel gevoeld. Dit heeft ons enorm geholpen.”

Betekenis geven aan grote veranderingen

Rituelen helpen ons om je te verhouden tot het leven. Tot alle onzekerheden. Een vroege inzet van rituele begeleiding bij afscheid kan van wezenlijk belang zijn in een rouwproces. Dit geldt overigens niet alleen voor rouw bij overlijden maar ook voor rouw bij andersoortig verlies.
Het kan gaan over het verlies van werk of gezondheid, verlies van bepaalde mogelijkheden. Ook kunnen ritueelbegeleiders handvatten bieden aan- en meedenken met (huis)artsen, zorginstellingen, bedrijven en uitvaartondernemers.

Naast overlijden en afscheid nemen zijn er meer belangrijke levensmomenten die nu minder aandacht krijgen dan ze verdienen. Het lukt de meeste mensen nog aardig om een verjaardag enigszins feestelijk te vieren, een pasgeboren kindje krijgt raamvisite (mits je niet in een flat woont) en een huwelijk kan in de meeste gevallen nog wel even uitgesteld worden. Maar wat doen we met de gemiste eindexamens, de gemiste musicals op school, een jubileum op je werk of een fusie of misschien wel het failliet gaan van je bedrijf? Wat doen we rondom Moederdag? Hoe hangen we de gemiste slinger toch op? Uitstellen van belangrijke momenten in de hoop op betere tijden is niet altijd een optie.

Weet dat er in dit land een heel leger van ritueelbegeleiders klaar staat om van die kille anderhalve meter afstand (het nieuwe normaal) iets warm en zinvols te maken. Omdat we ervaren zijn in het vinden van symbolen, van woorden, muziek en beeld. Omdat we luisteren en verbinden. Omdat in elke situatie het nieuwe normaal slechts één van de factoren is om rekening mee te houden, niet de focus.

De afzenders & meer informatie

We willen met dit pleidooi aandacht vragen voor ons vak en het belang van rituelen. Wil jij ook waardevol afscheid nemen en zinvol het leven vieren? Neem dan gerust contact op met één van ons. Kijk voor een overzicht van meer ritueelbegeleiders op de website van de Landelijke Beroepsvereniging van Ritueelbegeleiders.

Portret Christien van Bergen Ritueelbegeleiding Portret Indra van den Berg - Vormgeven en Voorgaan Ritueelbegeleiding Lisette de Lange - Hartemens

Aanbod: tweewekelijks Ritueellab-Online Magnolia waterverf van Lucie Theodora

Aanbod: tweewekelijks Ritueellab-Online voor zolang als het nodig is!

Voor zolang als we niet fysiek bij elkaar kunnen komen, elke twee weken een Ritueellab-Online voor € 15,-!

 

Mooie feedback kreeg ik na het vorige Ritueellab-Online, voldoende om een vast aanbod voor jullie te maken! Een tweewekelijks Ritueellab-Online voor zolang als het nodig is. Voor het eenmalige bedrag van € 15,- kun je elke twee weken even landen bij het Ritueellab-Online via Zoom. Op verschillende dagen, op verschillende momenten van de dag, zodat iedereen ruimte kan vinden om aan te sluiten. desnoods tot het eind van het jaar! (Al hopen we met zijn allen dat dát niet nodig is)

Dus in elk geval tot en met eind juni gaan we het Ritueellab-Online inplannen. Mocht je een voorkeur hebben voor een tijdstip of een bepaalde dag, laat het me weten dan kijk ik of we je daarmee tegemoet kunnen komen.

Ritueellab-Online

Komende twee momenten

Samen met Zilla van Stichting Rituals to Root heb ik vast twee momenten geprikt:

Donderdagavond 30 april om 19.30 uur
Woensdagmorgen 13 mei om 9.30 uur

Graag wil ik je uitnodigen om me te laten weten welke vragen je hebt, welke onderwerpen je wilt bespreken. Wil je gewoon je hart luchten? Zoom beter leren kennen? Hebben jullie initiatieven gezien waar je het over wilt hebben? Of misschien zijn we ‘corona moe’ en hebben we het een keer daar helemaal níet over? Voor sommigen is het niet de tijd om ín je bedrijf, maar om áán je bedrijf te werken: wil je het eens hebben over branding, website, scholing? Let me know!

Aanbod: Tweewekelijks Ritueellab-Online voor zolang als het nodig is

Dus, schrijf je nu in voor het tweewekelijks Ritueellab-online, en verzeker je van een plekje om te landen met andere vakvrouwen (en hier en daar een vakman! ;-). We plannen in elk geval online in tot en met juni, daarna kijken we weer verder. Dus minstens 5 keer online voor € 15,-. Als je inschrijft ontvang je een factuur met betaallink van mij in de loop van de week & natuurlijk telkens de Zoomlink in de dagen voor de meeting.

Aanmelden kan via de Mail: Ritueellab-Online, de app of messenger

Liefs, Indra en Zilla

 

Aanbod: tweewekelijks Ritueellab-Online Magnolia waterverf van Lucie Theodora

Ritueellab-Online: pleisterplaats voor ritueelbegeleiders

Ritueellab-Online

Ritueellab-Online: pleisterplaats voor ritueelbegeleiders

Wil je éven je verhaal doen? Jezelf voeden? Het Ritueellab-Online bied je deze mogelijkheid. Een pleisterplaats voor ritueelbegeleiders.

Op woensdag 15 april om 9.30 uur komen we virtueel bij elkaar om op adem te komen, om te delen, om samen te zijn. Voor elke RB die behoefte heeft aan collegiale ondersteuning in deze bizarre tijd. Misschien wil je even vertellen wat je de afgelopen weken hebt gezien. Misschien kun je een ander inspireren door een ritueel te delen. Heb je een handige oplossing voor gesprekken op afstand. Misschien heb je een vraag voor je collega’s. We gaan samen kijken wat er nodig is.

Synchroniciteit

Zilla van Dijk van Stichting Rituals to Root was al eerder gastvrouw van een Ritueellab en bood deze week haar Zoomaccount aan voor ritueelbegeleiders die er behoefte aan hebben hun verhaal te doen. Synchroniciteit, want het Ritueellab-Online stond ook al letterlijk op mijn lijstje. Geen ontmoetingsplek dit keer, maar een pleisterplaats voor ritueelbegeleiders!

Hoe sluit ik aan?

Even komen pleisteren is helemaal kosteloos, en als het goed voelt, herhalen we ‘m vaker. Meld je even aan bij mij via de gebruikelijke kanalen (Mail: Ritueellab-Online, de app of messenger)  dan ontvang je de Zoomlink en het wachtwoord van mij. Heb je nog geen Zoomaccount, dan heb ik een handig filmpje voor je, vóór je de eerste keer opstart.

Online safety:  Er zijn geen opnames, geen chat. Gewoon even kletsen.  Zie je daar?

Liefs, Indra

( Overigens is de práchtige magnolia die ik mocht gebruiken voor de visuals van Ritueellab-Online van de getalenteerde en tevens ontzettend leuke Lucie: Meer werk vind je op haar website. )