Tag Archief van: Afscheid

"Dat vind ik eng!"

“Dat vind ik eng!”

/0 Reacties/in /door

Ik mag bij een mevrouw aanschuiven voor een gesprek over haar levenseinde & haar wensen voor de uitvaart en viering, later. Haar volwassen zoon en dochter zijn in de kamer, en luisteren -en griezelen- mee. Nare onderwerpen. Over kisten, dode lichamen, laatste verzorging: “Dat vind ik eng!”  We proberen te spreken over de wensen van deze mevrouw, en ik neem de griezels van de kinderen serieus. Ik vraag hen waar ze bang voor zijn, wat ze eng vinden,wat ze wel willen. Hebben zij ooit eerder een lichaam gezien van iemand die overleden is? Hoe zien zij de week tussen overlijden en uitvaart voor zich? Maar er is veel weerstand. Ze willen niet bezig zijn met ziek, of met dood. Dat is ZO eng. Het idee dat haar lichaam slechter gaat worden? Dat ze naar de dood moeten kijken? Dat hun moeder dood gaat? Brrrrr.

"Dat vind ik eng!"

Opa

Vorige week deed mijn vader ons weer eens schrikken. Hij heeft een slecht hart, dat regelmatig sputtert. En hij werd een paar dagen opgenomen na een infarct. Na een paar dagen ging ik met mijn kinderen bij hem op bezoek. Ze waren nerveus, in de hal van het ziekenhuis. Het is er groot, het ruikt er raar, Er zijn veel mensen. Ik vraag wat er is & er wordt gezegd: “Dit vind ik eng.”

Opa is aangekleed en ligt op zijn bed een boekje te lezen. Hij heeft koffie. Hij is blij verrast dat we er zijn, knuffelt de kinderen & al snel hangen zij bij hem op bed en vliegen de grapjes over en weer. “Het was helemaal niet eng!” zegt mijn zoon na afloop van het bezoekuur. “Hij was gewoon opa.” Mijn dochter voegt eraan toe: “Het klinkt gewoon eng, ‘hartinfarct’ en je weet niet hoe erg het is. In je hoofd maak je het dan groter misschien.”

“Dat vind ik eng!”

Ik wordt gebeld dat de mevrouw is overleden. Ik kom bij de familie en ik merk dat de zoon en dochter rustiger zijn dan de eerste keer dat ik ze ontmoette. De dochter vertelt dat het eigenlijk best goed gaat. Dat ze afscheid hebben kunnen nemen, dat alles gezegd is. Ik vraag haar hoe ze nu aankijkt tegen de ziekte en het verval. Ze zegt: “Het is niet fijn om te zien dat iemand slechter wordt. Maar het was nog steeds mijn moeder.”

De kinderen nemen me mee naar boven, waar moeder ligt. Ze zijn in de kamer, praten over en met hun moeder. En ze raken haar voorzichtig aan. De energie verandert. De eng verdwijnt een beetje. Het is nog steeds hun moeder. Ik nodig ze uit om me te helpen. Ze zoeken kleren uit. Zoon brengt een kam voor haar haren. Als het moment komt om haar in de kist te leggen, blijken ze allebei te willen helpen. Samen leggen we haar voorzichtig op haar plek. “Helemaal niet eng”, zucht de dochter. “Het is nog steeds onze moeder”, zegt de zoon.

In de week die volgt, hoor ik dat ze af en toe bij haar zitten. Dat ze met haar praten. Dat ze zien hoe de dood moeder’s lichaam verandert. Maar wat ik niet meer hoor is: “Dat vind ik eng!”

Als ik hen een paar weken na de uitvaart spreek, blijkt dat dit ze het meest is bijgebleven. Dat ze zich verwonderd hebben over hoe eng ze dachten dat het zou zijn, maar dat ze het in hun hoofd groter hadden gemaakt dan dat het is. En dat ze dankbaar zijn, dat ze dichtbij konden zijn tot het eind.

Hoofd en hart

Je hoofd kan iets een heel andere draai geven. Of je angst geeft je een naar gevoel. Blijf vragen, blijf kijken, blijf voelen. Je groeit, en leert, telkens weer opnieuw. En misschien is, wat jou zo eng leek, niet zo groot als dat je dacht.

Ritueellab: Inspiratie voorgesprek

Ritueellab: Inspiratie voorgesprek in de laatste levensfase

/0 Reacties/in /door

Dinsdag 19 maart in Den Dolder

Op dinsdag 19 maart is de volgende editie van het ritueellab & ook deze was weer een spontane! Zilla van Dijk van Rituals to Root stak haar vinger op en zo werd een voorzichtig ‘ Zullen we eens kijken’, al snel een ‘Dat gaan we doen!’ We zijn te gast in het sfeervolle Bezinningshuis in Den Dolder, en dus sluiten we met ons thema van de dag aan bij waar zij toe uitnodigt: bezinning op de laatste levensfase. Heel praktisch wordt het thema van dit ritueellab: ‘Inspiratie voorgesprek in de laatste levensfase’ . Wat zijn de verschillen met een ‘gewoon’ voorgesprek?  Wat zijn de ervaringen met deze gesprekken? Is er een andere behoefte? Maakt het verschil in hoe je je viering opzet?

Jullie input is daarbij natuurlijk van harte welkom, dus heb je vragen of ideeën: roep!

Inspiratie voorgesprek in de laatste levensfase

Ritueellab 19 maart Den Dolder

Wat is dat, het ritueellab?

Het ritueellab is een oefenplaats voor ritueelbegeleiders. Een plek waar we elkaar kunnen ontmoeten, kunnen delen en uitwisselen. Waar we elkaar een kijkje in de keuken kunnen geven, elkaar kunnen inspireren en van elkaar kunnen leren. Ik bereid een paar onderdelen voor, Zilla brengt een casus mee & de rest doen we samen.

De vorige keer waren er een paar vragen over carpoolen: ik nodig jullie van harte uit om onder dit blog te reageren als je plek hebt, of met iemand mee wilt rijden, dan lost zich dat vanzelf op.

Aanmelden

We beginnen om 13.30 en ronden rond 16.00 uur af . (Tenminste het plenaire programma.. als je nog wilt doorkletsen, moet je dat zelf weten.) Jouw bijdrage voor koffie, thee en wat lekkers bedraagt  € 15,- & je krijgt de week erna een factuurtje met een tikkie. Aanmelden kan via een appje, een mailtje, Linkedin of via FB & dan krijg je een week ervoor een mailtje met een routebeschrijving.

Ik zie ernaar uit om jullie te ontmoeten op de 19e bij het volgende ritueellab!

p.s: Past deze locatie of deze datum je niet? Weet dat we in april Vinkel weer bezoeken! 

Ritueelbgeleider geeft betekenis aan uitvaart

Plusonline: Ritueelbegeleider geeft betekenis aan afscheid

/0 Reacties/in /door
Deze zomer werkte ik samen met Plusonline voor een aantal artikelen voor hun uitvaartspecial. En een daarvan gaat over ritueelbegeleiden.
In het artikel vertel ik hoe het beroep van ritueelbegeleider ontstaan is, wat een ritueelbegeleider doet, en wat de meerwaarde is van ons werk. Een stuk uit het artikel:

“Steeds vaker willen nabestaanden tijdens de uitvaart iets laten zien van de overledene: iets dat aansluit bij het leven van hun dierbare. Daarom vertellen we verhalen en delen we de belangrijke en bijzondere momenten. En niet alleen dat, we willen graag laten zien wat iemand voor ons betekende, welke rol hij in ons leven speelde en wat we daarvan liefdevol meenemen naar de toekomst. Dat laatste, de vertaalslag van iemands leven naar emotie en betekenis, dát is het terrein van de ritueelbegeleider.

Aan de slag

In de week tussen overlijden en uitvaart haalt de ritueelbegeleider verhalen op met de nabestaanden. Wie was deze persoon? Wat was het beroep, de hobby, de favoriete vakantiebestemming? Maar ook: hoe stond hij in het leven? Wat waren moeilijke momenten? Wat heeft hij u geleerd, wat betekende hij voor u?

Verhalen verbinden

Ritueelbgeleider geeft betekenis aan uitvaart

Ritueelbgeleider geeft betekenis aan uitvaart

Al deze verhalen en anekdotes vormen de basis voor de teksten van de uitvaartdienst. Een ritueelbegeleider werkt vaak met een symbool of een ritueel om het verhaal te bekrachtigen. De ritueelbegeleider gaat voor in de dienst, en zorgt ervoor dat alle losse onderdelen een mooi geheel vormen. Ritueelbegeleiden is maatwerk, want de uitvaart moet naadloos aansluiten bij de wensen en verhalen van de nabestaanden. Iedereen heeft een eigen verhaal, eigen muziek en eigen beelden en symbolen.

Meerwaarde

Afscheid nemen is belangrijk voor het rouwproces. Als het lukt om daar al in die eerste, zo moeilijke week liefdevol en bewust mee om te gaan, vormt dat een fijn houvast in het rouwproces dat volgt. Dat betekent niet dat u niet verdrietig meer bent, of dat het rouwen nooit pijnlijk zal zijn. Maar als u een positieve boodschap hebt verbonden aan de overledene, kunt u ook met een glimlach terugkijken.”

Meer lezen? 

Postuum

Postuum: schrijven voor later

/0 Reacties/in /door
Een cadeau ontvangen is altijd leuk, maar ‘when it ticks all the boxes…’ Deze week kreeg ik ‘Postuum’ van Hallmark Nederland een werkelijk prachtig doosje: stevig karton, eenvoudige kleur, gouden opdruk. 
 
‘Postuum’ is een uitnodiging om te schrijven, je verhalen te delen, je advies te geven. Voor je moeder, je partner, je zoon, je beste vriendin. Voor als je er niet meer bent.
Aan wie zou ik schrijven?
Peinzend over wie of aan wie ik zou schrijven, passeren alle opties de revue. Aan mijn kinderen: alle wijze lessen die ik ze nog te leren heb. (Of misschien gewoon geen wijze lessen, maar bemoeizuchtig gezanik. Kinderen moeten hun eigen weg vinden). Aan mijn ouders om ze te bedanken, omdat ze mij geleerd hebben wat doorzetten is, hoe je luistert naar mensen, voor de veilige basis en het onvoorwaardelijke vertrouwen en de liefde die ik van ze krijg. Aan mijn man, die mij altijd neemt zoals ik ben, elke dag weer. Dan ga ik heb vertellen hoezeer ik dat waardeer, en dat ik uitkijk naar nog minstens 3 x 20 jaar met hem. Aan mijn schoonouders, die mij met zoveel liefde op hebben genomen en voor mij, mijn kinderen, mijn gezin een altijd een veilige haven zijn. Maar misschien ook wel aan die vriendin, die ik toen niet begreep, en met wie het contact verwaterd is. Dat ik er nu anders tegenaan kijk. Of misschien wel aan mezelf. (Al wordt dan de naam van het doosje minder toepasselijk: ikzelf kan het na mijn dood niet meer lezen…)
 
Het doosje bevat mooi papier, stevige enveloppen met een gouden opdruk, een pen, en verzegelzegeltjes. En de potentie om jouw verhaal, wat dat dan ook mag zijn, en met wie je het dan ook wilt delen, liefdevol aan het papier te geven. ‘Papieren liefde’. 
 
Postuum zit nog in de conceptfase, een paar vroege vogels zoals ik mogen ‘m eerst uitproberen. Het zet mijn creatieve brein in ieder geval ‘aan’, heerlijk! Voor wie zou jij schrijven?
 
#paperlove #pratenoverlater #alsikdoodben #schrijfliefde #leven #dood #herinnering
Meer informatie vind je hier!

Kiezen

/0 Reacties/in /door

Mag jij kiezen voor een ceremonie op maat?

Deze week hadden wij onverwachte gasten: vier Italianen fietsen van Amsterdam naar Rome voor het project noWalls – moreWords. Om interculturele grenzen te slechten en de gastvrijheid in mensen te vinden. Na het eten vroeg een van hen mij wat ik voor een werk doe.

“I’m a ritual guide, I conduct ceremonies and speak, mainly at funerals.”

Open monden van verbazing. Een andere optie dan vanuit de kerk begraven worden is in hun samenleving ondenkbaar. Met een van hen ging ik het gesprek aan. Hij heeft kinderen en en heeft al bedacht dat zijn kinderen straks zelf moge kiezen of ze bij een kerk willen horen, en hoe dan. En als je dan kiest om er niet bij te horen, hoe geef je dan de momenten vorm die ‘leegvallen’ zonder kerk? Hier had hij nog nooit over nagedacht, hoe dat dan moet als je komt te overlijden.

Een ceremonie, op maat gemaakt, die gaat over jou als mens, en wat jij voor anderen hebt betekend. Vormgegeven door een professional, met behulp van je familie en je vrienden. Waarin jouw eigen muziek, eigen woorden, een eigen kleur en symbool aan bod komen.

Misschien zijn de Italianen, net als steeds meer Nederlanders, óók klaar voor een persoonlijke, op maat gemaakte ceremonie met inhoud!