Ik krijg vaker de vraag: wat doet zo’n ritueel nou? Hoe zorgt het ervoor dat mijn afscheid mooier of gezonder is? Een en ander wordt mooi uitgelegd in een artikel van The Conversation. Over waarom we afscheidsrituelen nodig hebben: de wetenschap van het ritueel!
Afscheidsrituelen over de hele wereld
Het artikel noemt eerst een paar afscheidsrituelen uit verschillende culturen die tot onze (Westerse) verbeelding spreken. Oude beschavingen gaven al voorwerpen en schatten met de overledene mee naar het hiernamaals. Ook het inzetten van professionele rouwers komt in verschillende culturen voor. Zij vangen tranen, zingen, huilen, zetten de toon van het verdriet. (Dit lijkt mij een fantastische ervaring, maar dat terzijde 🙂 ) Op bepaalde plekken worden de overledenen gemummificeerd om ze zo lang mogelijk te kunnen betrekken in het gewone leven. In de Tibetaanse ‘sky burials’, wordt de overledene aan de elementen overgeleverd. En neemt Moeder Natuur het opruimen van het lichaam voor haar rekening. Allemaal rituelen die door de cultuur of het geloof van die groep mensen gedragen wordt. Je hoeft niets uit te leggen. Alles gaat zoals het altijd gaat en alle betrokkenen weten hoe, voelen waarom, en doen de handelingen die ze moeten doen.
Verzonnen rituelen?
Vaak hoor ik bij het eerste contact met ‘mijn’ families dat ze ‘geen poppenkast’ willen, ‘geen poespas’. De viering moet mooi en eigen zijn, maar het mag ook niet te buitenissig. En als ik uitleg dat een ritueel écht iets toevoegt, dat het houvast biedt voor later op je rouwpad, is dat soms lastig om te vatten. Maar hoe werkt dat dan bij zo’n ‘verzonnen’ ritueel? Op welke manier vervult een nieuw ritueel de behoefte aan troost, aan houvast?
De wetenschap van het ritueel
Op Harvard University zijn experimenten gedaan die laten zien dat zelfs zelfverzonnen rituelen ervoor zorgen dat mensen minder intens rouw ervaren. Doordat wij iets kunnen doen, vergroot het ons gevoel van controle. Rituelen zorgen ervoor dat we ons minder hulpeloos voelen. Andersom laat onderzoek ook zien dat mensen die helemaal niets doen aan afscheidsrituelen juist vaker last hebben van langere, of complexere rouw.
Naast dat rituelen ons grip geven op de rouw die we ervaren, zorgt het samen uitvoeren ervan er ook voor dat we minder stress ervaren, en vergroot het de sociale cohesie. Het gevoel dat we samen in hetzelfde schuitje zitten, reduceert ook de onrust. Gedeelde smart is halve smart!
Uit het artikel:
De wetenschap van het ritueel
Experiments conducted at Harvard University, for example, showed that rituals – even simple rituals just invented by the researchers – reduce people’s feelings of grief, including grief over the death of a loved one. These studies also revealed that rituals aid bereavement by increasing people’s sense of control. That is, rituals help us to feel less helpless in the face of loss. This evidence also complements previous findings from studies that associate absence of mortuary rituals with prolonged grief.
Rituals may also serve to stave off our own anxieties concerning mortality. Certainly, studies have shown that people’s behaviour becomes ritualised – more rigid and repetitive – when they are put in stressful situations, which researchers interpret as being a means of reducing anxiety. Furthermore, group rituals, particularly those involving synchronous behaviour, also foster a sense of social cohesion that can help us to feel more physically formidable: rituals bind us together, which helps us when we are feeling threatened.
Geen poppenkast, dus. Geen poespas. Maak in jouw afscheidsviering ruimte voor een ritueel. En ervaar zelf dat een ritueel je helpt om op een verantwoorde manier je rouw vast te pakken. Met een helend resultaat, door de wetenschap van het ritueel.
